اسید فسفریک یکی از ترکیبات مهم در تولید کودهای شیمیایی است که در کنار اسید نیتریک به صورت انبوه در کشور تولید میشود. با توجه به نیاز مبرم کشور به افزایش تولیدات کشاورزی و تامین نیازهای مردم لزوم استفاده از کودهای مرغوب جهت افزایش حاصلخیزی خاک ضروری شده است.
روشهای زیادی برای افزایش حاصلخیزی خاک از جمله استفاده از کودهای حیوانی وجود دارد. اما، هزینه نهایی استفاده از کودهای حیوانی به مراتب از هزینه تمام شده کودهای شیمیایی بیشتر است. به همین سبب، اغلب کشاورزان و دامداران برای کاهش هزینههای خود رو به استفاده از کودهای شیمیایی صنعتی آوردهاند. حال اگر شرکتهای تولیدکننده کودهای شیمیایی، از ترکیبات آلی مرغوب برای افزایش کیفیت محصولات خود استفاده نکنند، نه تنها کیفیت محصولات کشاورزی پایین میآید بلکه رشد اقتصادی کشور در زمینه صادرات این محصولات نیز کاهش خواهد یافت.
اسید فسفریک چیست؟
فسفریک اسید به عنوان دومین اسید در جهان به لحاظ میزان سطح تولید شناخته میشود. این ماده از نظر شیمیایی دارای سه ظرفیت مختلف است که در دمای محیط (27 درجه) کاملا غیر فعال و بی خطر است و در مقایسه با اسیدهایی چون اسید اگزالیک، اسید بوریک و اسید استیک قویتر و از اسیدهایی چون اسید هیدروکلریک، اسید سولفوریک و اسید نیتریک ضعیفتر عمل میکند.
مسلما رتبه دوم این ماده شیمیایی از لحاظ میزان تولید در جهان نشان از پرمصرف بودن آن نزد کارخانجات و صنایع مختلف دارد. کاربردهای مختلفی را میتوان برای اسید فسفریک در نظر گرفت که مهمترین آن استفاده به عنوان ماده اولیه در تولید کودهای شیمیایی، مواد دارویی، پاککننده فرآوردههای غذایی، مواد شوینده و مکمل غذای دام و طیور میباشد.
خرید اسید فسفریک کشاورزی
برای خرید اسید فسفریک می توانید با کارشناسان شیمی کارون در ارتباط باشید. شما می توانید جهت استعلام قیمت با توجه به تناژ مورد نیاز خود با شماره ی زیر تماس برقرار کنید:
آنالیز اسید فسفریک
برای دانلود آنالیز اسید فسفریک روی این لینک کلیک کنید . همچنین می توانید در عکس زیر مشخصات مربوط به محصول را مشاهده کنید.
مزایای استفاده از اسید فسفریک در کشاورزی
اسید فسفریک یکی از اصلی ترین اسیدهای معدنی برای کشاورزی است و دارای دو نوع خوراکی و صنعتی میباشد. برای کشاورزی از اسید فسفریک صنعتی با خلوص 54 درصد استفاده میشود. اسید فسفریک کشاورزی شامل عناصر فسفر، هیدروژن و اکسیژن است که به عنوان کود کاربرد دارد. از میان عناصر موجود در ترکیب اسید فسفریک، فسفر به عنوان یک ماده مغذی و حیاتی برای رشد گیاهان است. از تجزیه اسید فسفریک کشاورزی یون دی هیدروژن فسفات به دست میآید که توسط ریشه گیاهان جذب میشود.
فسفریک اسید به طور معمول در خاک وجود دارد اما ممکن است در برخی خاکها میزان این اسید کمتر باشد. بنابراین هدف از استفاده اسید فسفریک در کشاورزی، جبران کمبود فسفر خاک است که در نهایت بر میزان رشد گیاه تاثیر گذار میباشد. در وبسایت ASES به برخی مزایای استفاده از اسید فسفریک اشاره شده است. مهمترین مزایای استفاده از اسید فسفریک در کشاورزی به شرح زیر است:
- رشد باکتری های مفید در خاک کشاورزی
- تقویت گیاه و افزایش رشد ریشه در گیاهان
- افزایش توانایی خاک در نگهداری آب و همچنین حفظ مواد مغذی در خاک
- ایجاد تخلخل در خاک کشاورزی و نفوذ اکسیژن در خاک
- خنثی کردن خاصیت اسیدی و قلیایی و تنظیم PH خاک کشاورزی
- افزایش رشد ریشه گیاهان
خواص اسید فسفریک در کشاورزی
محصولات کشاورزی که با استفاده از کودهای شیمیایی حاوی اسید فسفریک به دست میآیند، کیفیت مطلوبی دارند. طبق اطلاعات موجود در وبسایت neufarm، از جمله عوارض ناشی از عدم وجود فسفریک اسید در خاک کشاورزی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقاومت گیاه نسبت به خشکی و شرایط نامساعد آب و هوایی کاهش پیدا میکند.
- گلدهی و جوانه زدن گیاه کند میشود.
- مقاومت گیاه در برابر بیماریهای گیاهی کاهش پیدا میکند.
- گیاه در معرض انواع آفتها و شته قرار میگیرد.
- رشد ریشه در گیاهان کاهش مییابد.
- عدم وجود فسفر در خاک باعث کاهش میزان فتوسنتز در گیاهان میشود.
به منظور از بین بردن مشکلات ناشی از کمبود فسفر در خاک کشاورزی، لازم است از انواع کودهای شیمیایی حاوی فسفریک اسید استفاده کنید. با استفاده از کودهای حاوی فسفریک اسید مشاهده میشود که بازدهی گیاه بسیار افزایش مییابد.
نحوه استفاده از اسید فسفریک به عنوان کود شیمیایی
برای استفاده از اسید فسفریک درکشاورزی باید از یک سمپاش یا مخزن مخلوط کن که از قبل با آب پر شده است، استفاده کنید. سپس این محلول را به طور مستقیم روی خاک یا نزدیک ریشه گیاه اسپری کنید. با توجه به این که فسفر یک ماده ضروری برای رشد گیاهان است، بنابراین محلول حاوی فسفریک اسید همواره فسفر لازم برای تغذیه خاک را به میزان لازم فراهم میکند. فسفریک اسید همچنین به تهویه خاک و رسیدن مواد مغذی به ریشه گیاهان کمک میکند. نقش اسید فسفریک کشاورزی در تنظیم pH خاک باعث میشود باکتری های مفید در خاک تکثیر شوند و در نهایت باعث بهبود کیفیت خاک کشاورزی میشود.
بهترین زمان برای استفاده از فسفریک اسید
محدودیت زمانی برای استفاده از اسید فسفریک کشاورزی وجود ندارد. بنابراین از فسفریک اسید میتوان در تمام سال استفاده کرد، اما این ماده به ویژه در فصلهای بهار و پاییز موثر است. فواصل زمانی برای استفاده مجدد از فسفریک اسید تقریبا یک ماهه است زیرا توسط گیاهان جذب نمیشود و برای مدت طولانی در خاک باقی میماند. همچنین برای سمپاشی، مقدار توصیه شده 12 درصد وزنی حجمی است. اگر میخواهید از فسفریک اسید جامد به عنوان کود شیمیایی استفاده کنید، پیشنهاد میشود از 2 کیلوگرم فسفریک اسید برای هر هکتار استفاده کنید.
اهمیت وجود فسفر در خاک
از نظر شیمیایی، فسفر یک عنصر بسیار پایدار است. کودهای حاوی فسفر با ورود به خاک، به سرعت با سایر عناصر موجود در خاک واکنش میدهند. اگر PH خاک کمتر از 5 باشد، فسفر به سرعت با آهن و آلومینیوم واکنش میدهد و در دسترس گیاه قرار نمیگیرد.
در وبسایت NSW.GOV اطلاعاتی در خصوص اهمیت وجود فسفر در خاک ذکر شده است. از آنجایی که فسفر به راحتی در خاک تثبیت میشود، محصولات و مراتع تنها 5 تا 20 درصد از فسفر وارد شده به خاک را جذب میکنند.
هنگامی که کود حاوی فسفریک اسید روی خاک پخش میشود، فسفر در سطح خاک انباشته شده و هنگامی که رطوبت به ریشهها اجازه میدهد تا رشد کنند، این ماده معدنی به راحتی در دسترس گیاهان قرار میگیرد. با این حال، اگر خاک سطحی رطوبت کمتری داشته باشد، فسفر کمتری در دسترس گیاهان قرار می گیرد.
ویژگی های اسید فسفریک
- فرمول مولکولی: H3PO4 or H3O4P
- شکل ظاهری: مایعی غلیظ بدون رنگ و بو
- جرم مولی: 97.995 g/mol
- حلالیت در آب: 548g در 100 گرم آب در دمای 20 °C
- دمای جوش: 407 °C
- دمای ذوب: 42.4 °C
- چگالی: 1.9 g/cm³
- اسیدیته: 1.5
انواع فسفریک اسید
همانطور که در ابتدای مقاله نیز عنوان کردیم، اسید فسفریک دارای سه ظرفیت مختلف است که عبارتاند از اسیدفسفریک صنعتی، خوراکی و خام که در ادامه هر کدام رو توضیح میدهیم.
اسید فسفریک صنعتی
این نوع ماده اسیدی به دو روش حرارتی و مرطوب تولید شده و در صنایعی چون نساجی، تولید مواد شوینده، ظروف تفلون و تصفیه پساپ مورد استفاده قرار میگیرند. بیشترین میزان استفاده از این ماده اسیدی در تولید مواد پاک کننده میباشد.
خوراکی
این نوع اسید در تولید محصولات خوراکی کاربرد دارد و از ترکیب آب به P2O5 یا سنگ فسفات حاصل میشود. از مهمترین موارد استفاده از اسید فسفریک خوراکی میتوان در تولید مکمل غذای دام، روغن نباتی، نوشیدنیهای گازدار و خوراک دام اشاره کرد.
خام
اسید فسفریک خام حاصل از واکنش شیمیایی اسید سولفوریک با خاک فسفات است که در واحدهای تصویه به نوع صنعتی و خوراکی بسته به نیاز تبدیل میشوند. به عبارت دیگر، این نوع اسید شکل اولیه اسید فسفریک است که هنوز در قالب خوراکی یا صنعتی درنیامده است. از این نوع اسید تماما در تولید کودهای شیمیایی استفاده میشود.
موارد استفاده از اسید فسفریک در صنعت
اسیدهای فسفریک همانطور که در قسمت های قبل اشاره کردیم در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند که در ادامه قصد داریم هر یک را به طور جداگانه معرفی کنیم.
کاربرد در صنعت کشاورزی
فسفر از دیرباز به عنوان ماده محرک در رشد گیاهان به کار برده میشود. در زمانهای قدیم به دلیل نبود نوع شیمیایی فسفر، از فسفر ماهی و استخوانهای حیوانات استفاده میشد. اما با پیشرفت تکنولوژی و تولید فسفاتهای شیمیایی انقلاب بزرگی در صنعت تولید کودهای شیمیایی رقم خورد. به گونهای که تولید این ماده شیمیایی به قدری زیاد شده که جایگاه دوم در سطح تولیدات جهانی را به خود اختصاص داد.
البته، ناگفته نماند که استفاده بیش از حد این کودها موجب مرگ گیاهان خواهد شد. بنابراین، توصیه میشود پیش از استفاده از کودهای شیمیایی حتما یک برنامه مدون برای آن در نظر بگیرید.
کاربرد در صنایع غذایی و دام
یکی دیگر از کاربردهای مهم فسفریک اسید استفاده از آن در تولید برخی مواد خوراکی به عنوان طعم دهنده میباشد. با توجه به قیمت ارزان این نوع اسید بسیاری از کارخانجات به منظور کاهش هزینههای خود رو به استفاده از آن میآورند. به طوری که جایگزین کردن آن با چاشنیهای طبیعی نظیر سیتریک اسید به منظور ایجاد طعم ترش یا تند در محصولات غذایی از لحاظ اقتصادی به صرفه است.
کاربرد در شوینده ها
استفاده از فسفریک اسید به عنوان نرم کننده آب و بهبود در کارایی مواد شوینده در اغلب کارخانجات تولید مواد شوینده رایج است. سختی آب یکی از معضلات در حوزه تصفیه به شمار میرود. به طوری که بعد از تصفیه کردن آب ظهور مواد معدنی نظیر کلسیم، یون، منیزیم، کاتیون های فلزی و … بسیار طبیعی خواهد بود. این مسئله موجب غیرقابل حل شدن صابون و مواد شوینده به هنگام شستشو میشود که فسفریک اسید این معضل را برطرف میکند.
از بین بردن اکسید آهن
زنگ آهن یکی از واکنشهای شیمیایی مرسوم است که در بیشتر فلزات رخ میدهد. برای از بین بردن این واکنش شیمیایی و تبدیل آن به محلولهای فسفات استفاد از اسید فسفریک بسیار کارآمد خواهد بود. به همین منظور در ساخت بدنه هواپیما، خودرو، اسلحه، ماشینآلات جنگی و دیگر وسایل نقلیه از اسید فسفریک استفاده میشود.
موارد هشدار هنگام استفاده از این ماده شیمیایی
تماس با پوست
با توجه به خاصیت اسیدی و خورندگی فسفریک اسید، هنگام استفاده از آن مراقب تماس آن با پوست باشید. در صورت برخورد این ماده به پوست امکان سوزش، قرمزی و حتی سوختگی وجود دارد.
تماس با چشم
همانطور که گفیتم این ماده شیمیایی خاصیت اسیدی داشته و در صورت برخورد با چشم آسیب شدیدی به قرنیه و میدان دید میرساند.
نفوذ به معده
در صورت بلعیده شدن اسید فسفریک توسط فرد امکان سوزش معده، سوراخ شدن معده و حالت تهوع حتمی است. در صورت خوردن بیش از حد اسید فسفریک احتمال مرگ به دلیل از کار افتادن گردش خون بیش از 80 درصد خواهد بود.
استشمام
استشمام اسید فسفریک از طریق کودهای شیمیایی خیلی ضرر ندارد. چیزی که خطرآفرین است استشمام آن در حالت بخار است که در این حالت امکان آسیب جدی به شش ها و ریه ها وجود دارد. بنابراین تنفس بخار این ماده شیمیایی موجب گلو درد، سوزش بینی، تنگی نفس و حتی بیهوشی خواهد شد.
سوالات متداول
آیا میتوان از اسید فسفریک برای باز شدن چاه فاضلاب استفاده کرد؟
استفاده از اسید فسفریک در فاضلاب امری رایج است و میتواند گرفتگی آن را برطرف کند؟
آیا فسفریک اسید قابل انفجار است؟
خیر، این ماده شیمیایی به گونه ای ساخته شده تا هیچگونه خطر استعمال و آتش سوزی نداشته باشد.
آیا استفاده از فسفریک اسید خطرناک است؟
در حالت عادی استفاده از فسفریک اسید خطرناک نیست. اما در صورتی که استفاده از آن خارج از استانداردهای تعریف شده نظیر تبخیر عمدی باشد میتواند برای زیست بوم و انسان ها خطرناک باشد.
[…] اسید فسفریک […]
[…] اسید فسفریک […]
[…] اسید فسفریک […]
[…] اسید فسفریک […]
[…] اسید فسفریک […]
[…] ها و دندان ها می باشد. همانطور که میدانید، همانند اسید فسفریک کشاورزی که در صنعت کشاورزی بسیار کاربرد دارد، اسید فسفریک […]
[…] شد. البته به این نکته هم اشاره کنیم که کشاورزان با اسید فسفریک کشاورزی، می توانند از شر علف های هرز در محصولاتشان خلاص […]